Van Ergomax mocht ik weer een mooi nieuw product testen, namelijk planktonolie. Planktonolie is een alternatieve bron voor omega-3 vetzuren en nog niet heel lang op de markt. Pas in december 2017 heeft de Europese Unie de vergunning verleend om olie uit Calanus finmarchicus als ingrediënt in voedingssupplementen te gebruiken. Tegenwoordig krijgt bijna iedereen te weinig omega-3 vetzuren binnen en worden er veel te veel omega-6 vetzuren gegeten. De totale verstoorde verhouding tussen deze twee vetzuren heeft ernstige gevolgen voor onze gezondheid.

Wat is plankton

Plankton is de verzamelnaam voor alle organismen die voornamelijk zwevend in het water leven. Ze kunnen zich niet actief verplaatsen en zijn daarom voor verplaatsing vooral afhankelijk van stromingen. Overigens zijn er wel een aantal soorten plankton die zich actief verticaal in de waterkolom kunnen verplaatsen in een dag-en-nachtritme. Er zijn diverse soorten plankton, van bacteriën en eencellige algen tot kwallen. De belangrijkste onderverdelingen binnen plankton zijn:

Fytoplankton
Fytoplankton maakt gebruik van fotosynthese om energie te verkrijgen, waardoor ze behalve een belangrijke voedselbron, ook van essentieel belang zijn voor het zuurstofgehalte in het water. Fytoplankton staat aan de basis van de voedselketen en wordt door veel andere dieren gegeten, zoals zoöplankton, vissen maar ook grote zeezoogdieren als walvissen.

Zoöplankton
Zoöplankton zijn niet-fotosynthetische organismen, die zelfstandig leven of op andere levensvormen parasiteren. Denk aan kleine diertjes of larven. De planktonolie van Ergomax is gemaakt van Calanus finmarchicus en valt in deze groep van zoöplankton.

Calanus finmarchicus

De Calanus finmarchicus is een 3-5 mm klein kreeftje uit de familie van de Calanidae. Deze diertjes maken deel uit van het zoöplankton aan het begin van de voedselketen en komen in grote hoeveelheden voor in de Noordelijke IJszee (Arctische Oceaan). Calanus finmarchicus bevat zeer waardevolle en unieke omega-3 vetzuren en antioxidanten. Als je voor duurzaam kiest is planktonolie een logische keuze. De biomassa van zoöplankton in noordelijke zeeën wordt geschat op 300 miljoen ton en is daarmee vele malen groter dan de biomassa van vis. Bovendien wordt jaarlijks slechts een minimale hoeveelheid plankton van 0,1% geoogst, welke oogst ook nog eens onder streng toezicht staat van de Noorse overheid. Doordat plankton aan het begin van de voedselketen staat is er geen sprake van gifstapeling van bijvoorbeeld zware metalen.

Omega-3 vetzuren

Omega-3 vetzuren kunnen in diverse vormen voorkomen in zowel dierlijke producten als plantaardige producten. Het is eerst handig om te weten wat omega-3 vetzuren precies zijn.

Meervoudig onverzadigde vetzuren
Omega-3 vetzuren zijn meervoudig onverzadigde vetzuren en essentiële voedingsstoffen. Dat betekent dat je ze via de voeding moet binnenkrijgen en je lichaam ze niet zelf kan maken. Tot de meervoudig onverzadigde en essentiële vetzuren behoort overigens ook omega-6, waar ik later in het verhaal iets over vertel.

Omega-3
De drie meest bekende soorten omega-3 vetzuren zijn: ALA (alfa-linoleenzuur), EPA (eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur). ALA is meestal afkomstig van planten en een essentieel vetzuur, omdat het lichaam het niet zelf kan aanmaken. EPA en DHA (meestal afkomstig uit dierlijke producten) worden als niet-essentieel beschouwd omdat de omzetting in het lichaam zelf zou kunnen plaatsvinden. Deze omzetting gaat in het lichaam echter zo slecht dat EPA en DHA ook als essentieel beschouwd zouden moeten worden. Het gehalte ALA dat door het lichaam in EPA kan worden omgezet wordt geschat op 0,3% tot 10%. Het gehalte ALA dat door het lichaam in DHA kan worden omgezet wordt nog veel lager geschat op 0,01%!!

De omzetting van alfa-linoleenzuur
De omzetting van ALA in EPA en DHA kan in het lichaam dus niet tot nauwelijks plaatsvinden. Dit heeft een aantal redenen. Voor de afbraak en omzetting is een bepaald enzym nodig. Zowel voor linolzuur als ALA is dit hetzelfde enzym. Maar de afbraak van linolzuur gaat voor. In de inleiding las je al dat de gemiddelde Nederland een overschot aan linolzuur binnenkrijgt door voeding, hetgeen ook niet echt mee helpt. Het enzym komt dus bijna niet meer toe aan omzetting van ALA naar EPA en DHA. Daarbij komt ook nog dat dit enzym traag werkt en het negatief beïnvloed wordt door het gebruik van alcohol, transvetzuren, tekorten van bepaalde vitaminen en mineralen, het gebruik van de pil en sommige andere medicijnen.

Plantaardige Omega-3
Plantaardige Omega-3, afkomstig uit bijvoorbeeld lijnzaadolie, bevat alleen ALA dat het lichaam dus niet zelf kan omzetten in EPA en DHA. Daarom ben je voor essentiële EPA en DHA vetzuren afhankelijk van dierlijke producten. De uitzondering hierop is algenolie dat alleen DHA bevat en geen EPA.

Omega-6 vetzuren en de verhouding tot omega-3

Omega-6
Het meest bekende en het meest voorkomende omega-6 vetzuur is linolzuur. Linolzuur is essentieel omdat het lichaam het niet zelf kan aanmaken. Arachidonzuur (AA) en gamma-linoleenzuur (GLA) zijn ook omega-6 vetzuren en worden niet essentieel genoemd omdat omzetting in het lichaam zou kunnen plaatsvinden.

Verhouding omega-6 tot omega-3
Het grote verschil tussen deze twee vetzuren is dat onze huidige westerse voeding een overschot bevat aan omega-6 en een tekort aan omega-3. Waarschijnlijk kreeg de oermens omega-6 en omega-3 binnen in een verhouding van ongeveer 1:1. De schatting is dat de verhouding in de Westerse voeding 30:1 of zelfs hoger is. Juist in die verhouding ligt het probleem. Omega-6 werkt namelijk ontstekingsbevorderend en omega-3 ontstekingsremmend. Dus bij een te hoge inname van omega-6 in verhouding tot omega-3 kunnen er veel soorten chronische ziekten ontstaan die ontstekingsgerelateerd zijn. Je zou dus niet alleen meer omega-3 binnen moeten krijgen uit vis, maar ook minder omega-6 uit onder andere plantaardige oliën en vetten, graanproducten en bewerkte voedingsmiddelen uit de supermarkt.

Stearidonzuur (SDA)

Naast de eerder genoemde en meest bekende vetzuren ALA, EPA en DHA, heb je ook nog stearidonzuur (SDA). Calanusolie bevat 105 mg omega 3 waarvan 33 mg EPA en 28 mg DHA en 38 mg SDA. In tegenstelling tot ALA dat niet goed door het lichaam kan worden omgezet naar EPA en DHA, blijkt uit meerdere onderzoeken dat stearidonzuur wel wordt omgezet. Stearidonzuur wordt echter alleen omgezet in EPA en niet of nauwelijks tot DHA. Het omega 3-vetzuur SDA komt nauwelijks voor in visolie en dus wel in calanusolie.

Wasesters

De omega-3 vetzuren in calanusolie komen voor in de vorm van wasesters. Esters vormen een groep van organische verbindingen die ontstaan door een reactie van een vetzuur en een alcohol (of een koolhydraat). In visolie komen de vetzuren voor in de vorm van triglyceriden.

Wasesters in de darmen

Wasesters uit calanusolie hebben een andere werking in de darmen dan de triglyceriden uit vis. Vermoedelijk komt dit doordat wasesters trager verteerd worden dan de triglyceriden. Bij de vertering van wasesters komen de vrije vetzuren pas lager in de darmen vrij. Deze darmgebieden zijn het rijkst aan receptoren die reageren op vrije vetzuren, de zogenaamde vetzuursensoren FFA4 (Free Fatty Acid receptor 4), ook wel GPR120 genoemd. Het onderzoek naar deze receptoren is relatief nieuw en is in korte tijd enorm toegenomen. Een verminderde functie van FFA4 kan een belangrijke factor zijn bij obesitas, insulineresistentie en ontstekingsprocessen. EPA, DHA en SDA zijn sterke activators van FFA4, wat suggereert dat de werking van calanusolie al in de darmen begint.

Voordeel planktonolie ten opzichte van visolie

Planktonolie bevat (in tegenstelling tot visolie) DHA en EPA in de vorm van wasesters welke een hogere biologische beschikbaarheid opleveren. DHA en EPA zijn beiden niet in water oplosbaar en kunnen daarom niet in hun vrije vorm via het bloed worden getransporteerd. DHA en EPA afkomstig uit visolie moeten (in tegenstelling tot die uit planktonolie) daarom eerst worden verpakt met lipoproteïnen zoals fosfolipiden. Daarom is de biologische beschikbaarheid van DHA en EPA uit Calanusolie hoger dan die uit visolie. Daarnaast is er nog een verschil: DHA en EPA in visolie zijn gebonden aan triglyceriden. Triglyceriden zijn wat minder goed opneembaar door het lichaam.

Bij de consumptie van visolie moet de lever eerst zowel EPA als DHA aan fosfatidylcholine hechten zodat het op een efficiënte manier door het lichaam en de hersenen kan worden gebruikt. De hersenen kunnen DHA niet makkelijk absorberen, tenzij het gebonden is aan fosfatidylcholine. Het voordeel van calanusolie is dat het (in tegenstelling tot visolie) van nature veel fosfatidylcholine bevat.

Het laatste voordeel is dat planktonolie duurzamer is voor het milieu en minder kans heeft op vervuiling met zware metalen dan visolie.

Oxidatie (bederf) en anti-oxidanten

Van nature bevat calanusolie het antioxidant astaxanthine die de rode kleur geeft aan de olie en goed is voor de stabiliteit van de vetzuren. Omega-3 supplementen gemaakt van visolie hebben van nature een laag gehalte aan antioxidanten, waardoor bederf (oxidatie) van de vetzuren moet worden tegengegaan. Dit doet de fabrikant door zelf nog een antioxidant toe te voegen (meestal is dit vitamine E en op de verpakking vermeld als tocoferolen). Bij calanusolie is toevoeging van een extra anti-oxidant niet nodig, omdat deze dus astaxanthine bevat. Daarnaast draagt de wasesterstructuur ook nog eens bij aan de stabiliteit van de vetzuren in de olie en zo zorgen ze er samen voor dat de omega-3 vetzuren in de capsule niet bederven. Hierdoor blijft de kwaliteit gewaarborgd en is de houdbaarheid van calanusolie twee jaar (mits op kamertemperatuur bewaard).

Astaxanthine

Astaxanthine werkt in de capsule als anti-oxidant en dat zelfde effect heeft het in je lichaam, waardoor het sterk ontstekingsremmende eigenschappen heeft. Maar astaxanthine doet meer: het verbetert het gezichtsvermogen, rimpels worden minder zichtbaar, het vermindert ouderdomsvlekken, het verbetert de elasticiteit van de huid, het beschermt de hersenen, je zenuwstelsel, je hart- en vaatstelsel en tot slot beschermt astaxanthine je mitochondriën en zorgt voor een betere werking.

Gezondheidsvoordelen omega-3

Over de gezondheidsvoordelen van het supplementeren met Omega-3 is al zoveel geschreven dat ik daar in dit artikel niet meer al te diep op zal ingaan en het ga houden bij een opsomming. Je bent in dit artikel door mij immers al overspoeld met informatie 😉

Omega-3:

1. Werkt ontstekingsremmend en gaat zo ontstekingsgerelateerde ziekten tegen.
2. Geeft verlichting bij PMS klachten.
3. DHA uit omega-3 zorgt ervoor dat je mitochondriën (je energiefabriekjes) in optimale staat komen en blijven.
4. Beschermt tegen hart- en vaatziekten.
5. Stimuleert gewichtsverlies bij mensen met overgewicht en obesitas.
6. Vermindert de kans op diabetes type 2.
7. Geeft verbetering van klachten bij mensen met reuma en/of osteoartritis
8. Is goed voor de werking van de hersenen die voor een groot deel uit DHA bestaan (denk aan een beter geheugen en beter leren).
9. Is van belang tijdens de zwangerschap voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Voornamelijk DHA is van belang voor de groei en werking van de hersenen en de ontwikkeling van de ogen.
10. Zorgt voor goed werkende, goed communicerende en flexibele cellen.
11. Geeft verbetering bij depressie.
12. Kan angstgevoelens verminderen.
13. Zorgt voor stressbestendigheid.
14. Zou een rol spelen in de preventie van kanker, waaronder specifiek prostaatkanker.
15. kan worden ingezet bij insulineresistentie.

Eet vis of gebruik supplementen

De conclusie is dus dat je voor je gezondheid vis of zeevruchten moet eten. Doe je dit niet dan adviseer ik je om op de dagen dat je geen vis eet, supplementen te gebruiken, zoals omega-3, krillolie of planktonolie om op die manier de essentiële omega-3 vetzuren EPA en DHA binnen te krijgen. Je kunt daarbij de instructie op de verpakking van het betreffende supplement aanhouden. Als je hiervan wilt afwijken of persoonlijk advies wilt, adviseer ik je een consult met mij te boeken: wendy@paleo-lifestyle.nl.

Beste van beide werelden

De omega-3 vetzuren uit plankton mogen dan beter opneembaar zijn, ze zijn vele malen lager gedoseerd dan die uit visolie. Zolang onderzoek naar omega-3 vetzuren uit plankton en krill ten opzichte van visolie nog in de kinderschoenen staat, heb ik ervoor gekozen om op de dagen dat ik geen vis of schaal- en schelpdieren eet, te supplementeren met zowel visolie als planktonolie of krill. Ik gebruik één hooggedoseerd visolie supplement met 500 mg EPA en 250 mg DHA uit kleine visjes (zodat er zo min mogelijk sprake is van opstapeling van zware metalen) en twee capsules planktonolie of krillolie.

Samenwerking Ergomax

Ik probeer met regelmaat producten uit van Ergomax en schrijf hierover. Ondanks dat het een betaald partnerschap is, kies ik de producten zelf uit, omdat ik alleen producten wil testen waar ik in geloof en achtersta. Lees ook mijn andere artikel met producten van Ergomax:
Spermidine als anti-aging supplement
Krillolie
Ubiquinol
Gelatine van grasgevoerde runderen
Planktonolie
Pre-probiotica
Zwarte komijn
Beter slapen
Bouillonpoeder
PEA (pijnstiller)
Collageen

Bronnen
https://www.perssupport.nl/persbericht/95a6b0a3-5c53-4df3-a8e7-d802cf2b8516/calanus-finmarchicus-een-nieuwe-bron-van-omega-3-vetzuren
https://www.ergomax.nl/blog/planktonolie-wasesters-duurzaam-en-geen-gifstapeling/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23885702/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22279138/
https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/artikelen/20663/De-rol-van-vetzuren-bij-stress
https://blog.daveasprey.com/fish-krill-oil-benefits/#ref-15
https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/monografie/174/krillolie
https://blog.daveasprey.com/whole-body-benefits-of-astaxanthin/
https://blog.daveasprey.com/dha-benefits/#ref-12
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3262608/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6683166/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3191260/
https://www.naturafoundation.com/kenniscentrum/artikelen/20663/De-rol-van-vetzuren-bij-stress
https://lipidworld.biomedcentral.com/articles/10.1186/1476-511X-8-33